Necati SUÖZER
YUPASS nedir, nasıl alınır?
YUPASS, Yurt Dışı Provizyon, Aktivasyon ve Sağlık Sistemi’nin kısaltmasıdır. 01 Nisan 2014 yılında Türkiye Almanya arasındaki sağlık yardımlarını kolaylaştırmak üzere hayata geçirildi. Türkiye’de hastaneye giden Türk vatandaşlarının durumu T.C. kimlik numarası üzerinden sorgulanırken, yurt dışından gelen vatandaşlar için bu sorgulama YUPASS numarası ile yapılıyor.
Türkiye’de ücretsiz tedavi olabilmek için YUPASS numarası almanız gerekir. Bunun için öncelikle bulunduğunuz ülkede sigortalı olduğunuz sağlık kurumuna başvurmalı ve Türkiye’de tatilde olacağınız süre için belge almak istediğinizi söylemelisiniz. Bu belgeyi aldıktan sonra Türkiye’de herhangi bir SGK müdürlüğüne başvurarak, YUPASS numarası almanız gerekir.
Türkiye’ye her gidildiğinde örneğin yurt dışı kurumdan belge almak gerekir mi?
Evet. Teorik olarak YUPASS numarası SGK müdürlüklerinden bir kere alınıyor. Ancak Türkiye’ye gitmeden önce, her seferinde bulunduğunuz ülkedeki sağlık sigortası kurumundan belge almanız gerekir. Örneğin temmuz ayında iki haftalığına gideceksiniz ve belge aldınız. Aralık ayında bir hafta daha gidecekseniz, gitmeden önce yeniden bir belge almanız gerekir.
YUPASS geçerliliği size yurt dışında verilen bu belgenin süresi kadardır. Bunu ne yazık ki internet üzerinden kontrol edemiyoruz. SGK tarafından ilk verildiğinde geçerlilik süresine ilişkin bir belge verilir. Bu belgeyi kaybettiyseniz herhangi bir eczaneden YUPASS sorgulaması yaptırabilirsiniz. Sorgulama sonucunda “Provizyon alabilir” veya “En yakın sosyal güvenlik müdürlüğüne müracaat ediniz” sonucu çıkar. Birinci sonuç çıkıyorsa tedavi olabilirsiniz. İkincisi çıkıyorsa YUPASS süresi geçmiştir. SGK’ya yeniden başvurmanız gerekir.
1 Eylül 2019’da ne değişti? Yurt dışında yaşayanlar artık Türkiye’de tedavi olamayacak mı?
SGK, 1 Eylül 2019 tarihinde bir iç genelge yayımlayarak Almanya, Avusturya, Belçika ve Hollanda sigortalıları için sadece acil hallerde sağlık yardımı verileceğini duyurdu.
Acil dışında hizmet verilmesi durumunda, bu ücreti kendiniz ödemek zorundasınız.
1964 yılından bu yana, Almanya ile yapılan aynı sözleşme geçerli. Burada da sadece acil tedavilerin ödeneceği yazıyor. Dolayısıyla, aslında 1 Eylül’de kağıt üzerinde herhangi bir değişiklik yapılmadı.
Bu tarihten itibaren tüm hastanelerde ve eczanelerde ACİL kodu ile giriş yapmayan yurt dışı sigortalıların muayene ücretleri ve ilaç ücretleri kendilerinden talep edilmeye başlandı.
Fransa sigortalıları için neden tüm tedaviler ödeniyor?
Genelgede Fransa’dan geçici olarak, turistik amaçlı gelenler için acil hal tanımı bulunmadığından, bu ülke sigortalılarının hariç tutulduğu belirtildi. Yani, Fransa ile imzalanan sosyal güvenlik anlaşmasında, bu ülkeden gelen turistlerin tedavisi ile ilgili ACİL ifadesi kullanılmadığı için bir değişiklik olmadı. Ancak Almanya, Belçika, Hollanda ve Avusturya anlaşmalarında ACİL ibaresi bulunduğu için, bu ülkelerde sigortalı olanların acil durumlar dışında tedavi edilmesi halinde, masrafları SGK tarafından karşılanmıyor.
183 gün şartı yeni mi geldi?
Hayır. Bu konuda bir değişiklik olmadı. Son bir yıl içerisinde 6 aydan bir gün fazla hangi ülkede kaldıysanız, o ülkede sürekli yaşadığınız ve diğer ülkede geçici bulunduğunuz kabul edilir. Bu çerçevede son bir yılda hangi ülkede 183 gün yaşadıysanız, esas itibarıyla o ülkenin misafir sigortalısı olursunuz. Bu süre 2017 yılından önce 270 gün olarak kabul ediliyordu. Ancak 2018’den sonra 183 gün olarak revize edildi. Dolayısıyla, bu genelge ile gün sayısı konusunda herhangi bir değişiklik yapılmadı.
183 günden fazla kalan vatandaşlar T/A11 belgesini kullanamaz mı?
Türkiye’de 6 aydan fazla ikamet edecek sigortalı veya eşi ise T/A 6 T/A 9 veya T/A 20, formlarından birini almalı. 183 günü dolduranlar sürekli olarak ikamet etti kabul edildiğinden ötürü, zaten T/A11 belgesini kullanamıyorlardı. Bu konuda da herhangi bir değişiklik olmadı.
‚Acil durum’u açıklar mısınız?
Türkiye’de Fransa hariç Avrupa sigortalarıyla, durup dururken gidip tedavi olamazsınız. Daha doğrusu olursunuz ancak masrafları kendiniz karşılarsınız. SGK’nın masrafları üstlenmesi için acil bir durumunuzun olması gerekir. Acil tedavi ihtiyacınız varsa, polikliniğe değil, acil servise gitmeniz durumunda, tedavi ücreti ve ilaç parası ödemezsiniz.
Özetle, Almanya, Avusturya, Hollanda veya Belçika sağlık sigortası bulunan bir kişi, durumu acilse masrafları SGK tarafından karşılanır, sonra da bulunduğu ülkedeki sigorta kurumuna fatura edilir. Acil değilse, örneğin Türkiye’de polikliniğe gidip ilaç yazdırırsa hem muayene ücretini hem de ilaç parasını kendisi öder.
Durumunuzun acil olup olmadığına da siz tek başınıza karar veremezsiniz. Hastane ve doktor karar verir. Bu noktada dikkat etmeniz gereken husus, sağlık ocağına ve hastanelerin polikliniğine değil, acil servise gitmenizdir. Acil servis, zaten durumunuz acil değilse sizi kabul etmez. Geri çevirir. Bu durumda gider polikliniklerde veya sağlık ocaklarında tedavi olur ve paranızı ödersiniz. Dikkat etmeniz gereken bir nokta da, ACİL durumun sadece sözle ifade edilmemesi, kayıt esnasında ACİL kodunun yazılmasıdır. Tedavi olsanız bile, ACİL kodunuz yoksa, eczaneler ilaçlarınızı ücretsiz vermezler.
Acil hastalıkların mantığı, sigortalı olduğunuz ülkede tedaviyi bekleyemeyecek hastalıklardır. Örneğin Almanya’dan Türkiye’ye gittiniz. Dişiniz ağrıdı, dolgunuz düştü, kolunuz kırıldı veya migreniniz tuttu. Bu durumda, geri dönüp tedavi olmayı bekleyemezsiniz. Hemen tedavi olmanız gerekir. Bunlar acil kabul edilir ve acil serviste ACİL kodu işlendiği takdirde tedavi ve ilaç parası alınmaz.
Geri döndüğünüzde sigortalı olduğunuz ülkede de alabileceğiniz tedaviler ise acil kabul edilmez ve kapsam dışındadır.
Kronik hastalıklar ve ilaç yazdırma
Kronik hastalıklar ve bu hastalıklarla ilgili ilaç yazdırma konusunda herhangi bir değişiklik yok. Elinizdeki belge dahilinde aynı şekilde hizmet alabilirsiniz. Örneğin, Almanya’da yaşıyorsunuz ve şeker hastasısınız. Gitmeden önce 3 aylık ilacınızı aldınız ama Türkiye’de 5 ay kalacaksınız. Şeker ilacınız bitince, en yakın sağlık kuruluşuna gidip (Sağlık Ocağı da olabilir) ilacınızı yazdırabilirsiniz. Diyaliz hastaları için de aynı durum geçerli. Onlar da Türkiye’deki hastanelerde tedavi olabilirler.
Özel hastaneye gidebilir miyim?
Türkiye’de SGK’nın anlaşmalı olduğu özel hastanelere giderseniz herhangi bir sorun yaşanmaz. Ancak anlaşmalı olmayan özel hastanelerdeki tedavileriniz karşılanmayabilir. Bu konuda şu mantıkla hareket edilir: Tedavi olmak amacıyla gidebileceğiniz bir devlet hastanesi veya anlaşmalı özel hastane var mı? Örneğin dişiniz ağrıdı, size en yakın hastane ise anlaşması olmayan bir özel hastane. Bu durumda sizin biraz daha uzakta olan devlet hastanesine veya anlaşmasız özel hastaneye gitmeniz beklenir. Ancak Allah korusun trafik kazası geçirdiniz ve çok acil tedavi altına alınmanız gerekir. Bu durumda sizin en yakındaki hastaneye gitmeniz beklenir ve bunun devlet mi özel mi olduğuna bakılmaz.
Bu konuda elinizin daha rahat olması için, yasal sağlık sigorta kurumları ek yurtdışı sağlık sigortası yaptırmanızı tevsiye eder.
6 hafta veya 45 günlük yurtdışı ziyaretlerde üyesi olduğunuz kurumların iş birliği içinde bulunduğu özel yurtdışı sağlık sigortası sunan kurumlar vardır. Bunlar üzerinde ek sigorta yaptırmanız tavsiye edilir. Bu sayede ödemekle zorunlu olacağınız, katkı paylarını, fazla tedavi masraflarını ve gereklilik durumu neticesinde Almanya´daki bir sağlık kurumuna nakil işlevinin ücreti de bu sigorta üzerinden karşılanır.
Şayet 6 hafta veya 45 günden fazla Almanya´nın dışında kalacaksanız, o zaman ek sigorta yaptırma süreleri 3, 6, 12, hatta 36 aylık olabiliyor. Hal böyle olunca, burada ödenecek sigorta primi de aylık olarak, yaş ve hastalık durumuna göre belirleniyor.
Acil duruma rağmen hastane veya eczane para isterse ne yapabilirim?
Şayet Almanya´dan almış olduğunuz yurtdışı sağlık yardım belgesini SGK işleve sokmuyor ise, tam sebebini öğrenerek Almanya´daki yasal sağlık sigorta kurumunuz ile irtibata geçiniz. SGK evrakımı kabul etmedi, sizin sorununuzu çözmez. Tam sebebini öğrenek Almanya´daki sigorta kurumunuza bildirin. Mümkünse ilgili kurumun iletişim bilgilerin alarak.
Bazı durumlarda Sağlık Bakanlığı’nın ALO 170 hattını arayarak ta şikayette bulunabilirsiniz.
Türkiye´de anlaşmalı kurum veya kuruluş hizmet vermiyor ise, o zaman bu kurumu SGK´ya şikayet edebilirsiniz.
Geçici bir süre için yani 183 günden az bir süre Türkiye´de kalacaksanız, sadece Acil Sağlık hizmetlerinden istifade edebilirsiniz. İlaç gerekliliğinde ACİL kodu ile reçeteyi düzenlettirmeyi unutmayın. Aksi taktirde ilaç ücretlerini cebinizde ödemek zorunda kalırsınız.
Bu bilgiler ışığında daha iyi hizmet alabileceğinizi umut ediyor, selam ve saygılarımı sunarım.