Aachen’daki Almanya’nın en büyük teknik üniversitesi, Avrupalı olmayan öğrencilerden yılda 10 bin euroyu bulan miktarlarda öğrenim harç almayı planlıyor. Ayrımcılık eleştirilerini kabul etmeyen rektörlük, bu paraların yabancı öğrencilerin daha başarılı olması için harcanacağını ileri sürüyor. Aachen’daki yabancı öğrenciler ise önümüzdeki günlerde Eyalet Meclisi’nin de gündemine gelecek yasa değişikliği hazırlıklarını protesto ediyorlar.
Almanya’nın çeşitli mühendislik dallarında dünya çapındaki üniversitelerinden “RWTH Aachen“, Münih Teknik Üniversitesi’nde (TUM) olduğu gibi yabancı öğrencilerden büyük miktarda öğrenim harcı almaya hazırlanıyor.
Kısa adı “RWTH Aachen“ olan “Aachen, Ren Westfalya Yüksek Teknik Okulu“ yönetiminin bu konudaki teklifleri kabul edilirse Avrupa Birliği (AB) üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrencilerin ödemesi gereken öğrenim harçları önümüzdeki dönemde sömestir başına en az 3.000 euro olacak ve bazı bölümlerde bu rakam 5.000 euroyu bulacak. Kısa bir süre önce Bavyera eyaletinin başkenti Münih‘teki TUM’da başlatılan uygulamada ise AB dışından gelen yabancı öğrencilerden her sömestir için 2.000-6.000 euro arasında öğrenim harcı alınıyor. Baden Württemberg eyaletinde de 2017 yılından bu yana devlet üniversitelerindeki AB üyesi olmayan ülkelerden gelen öğrencilerden alınan sömestir harcı 1.500 euro.
Öğrencilerden bir bölümü için üniversiteyi fiilen “paralı“ hale getiren bu uygulama, “ırkçılık“ ve “fırsat eşitliğinin açık ihlali“ olarak eleştiriliyor. Ailelerinin desteğinin yanısıra çeşitli işlerde çalışarak öğrenimlerini sürdürmeye çalışan binlerce dar gelirli öğrencinin bu harçları ödemelerinin mümkün olmadığı, bu nedenle Almanya’daki öğrenimlerini bırakmak ya da üniversite değiştirmek zorunda kalabilecekleri ileri sürülüyor.
Bütün bunların Almanya’da son yıllarda giderek yaygınlaşan göçmen karşıtlığının ve neo liberal eğilimlerin bir sonucu olduğunu belirten öğrenciler, eğitim bütçelerinde yapılan kesintilerin neden olduğu sorunların yabancı öğrencilerden alınacak harçlarla giderilemeyeceğine işaret ederek, bu uygulamadan vazgeçilmesini talep ediyorlar.
REKTÖRLÜĞE GÖRE HARÇLAR YÜKSEK DEĞİL
140’a yakın ülkeden 14 binden fazla yabancı öğrencinin öğrenim gördüğü RWTH Aachen’ın (toplam öğrenci sayısı yaklaşık 45 bin) yönetimi ise tüm eleştiri ve protestolara rağmen bu konudaki planlarını savunuyor. Özellikle “ırkçılık“ eleştirilerinden rahatsız olan rektörlük bu uygulamanın yabancı öğrencilerin lehine olacağını, onların daha başarılı olması için koşulları iyileştirmeyi hedeflediklerini ve bu amaçla yapılacak harcamaların karşılanması için zorunlu olduğunu belirtiyor. Sözkonusu harçların diğer ülkelerdekinden çok daha düşük olduğunu savunan rektörlük, bu öğrencilerden bir bölümünün öğrenim ücretlerini ödeyebilmek için burs alabileceklerini ve harçların yükseltilmesi nedeniyle üniversiteye başvuruların azalacağı öngörülerinin de gerçekçi olmadığını ileri sürüyor.
Rektörlüğün bu konuyla ilginç tezlerinden biri de özetle şöyle: RWTH Aachen’daki eğitimlerini bitiren öğrencilerin çoğunluğu Almanya’da kalıp, çalışmayı hedefliyor. Bunların Almanya’da yüksek ücretle iş bulma olanakları oldukça yüksek. Dolayısıyla öğrenim sırasındaki harçları ödemek için aldıkları borçları rahatlıkla geri ödeyebilirler.
Öte yandan RWTH Aachen’da halen öğrenim gören 14.500 yabancı öğrencinin yüzde 80’ini (yaklaşık 11.500) ve önümüzdeki yıllarda burada öğrenim görmeyi hedefleyen öğrenci adaylarını etkileyecek olan bu uygulama için üniversite yönetimiyle Kuzey Ren Vestfalya (NRV) Eyaleti Kültür ve Bilim Bakanlığı arasında görüşmelerin sürdüğü öğrenildi. Bakanlığın Eyalet Yüksek Öğrenim Yasası’nda bu uygulamaları içeren ve “deneme amaçlı“ olduğu açıklanan değişiklikleri temmuz ayında Eyalet Meclisi’ne sunması sözkonusu. Uzun yıllar sosyal demokrasinin çoğunlukta olduğu NRV eyaleti 2017 yılından bu yana CDU (Hıristiyan Demokrat Birlik) ağırlıklı koalisyonlar tarafından yönetiliyor. İlk beş yıl liberal parti FDP’yle koalisyona giden CDU, 2022 yılından bu yana Yeşiller’le birlikte eyaleti yönetiyor. Paralı öğrenimle ilgili yasal hazırlıklarda son sözü söyleyip, konuyu Eyalet Meclisi’nin gündemine taşıyacak olan Kültür ve Bilim Bakanlığı‘nın başında CDU’lu politikacı Ina Brandes yer alıyor. Yardımcısı da yine aynı partiden Bakanlık Müsteşarı Gonca Türkeli-Dehnert.
“Harçlara Karşı Öğrenciler“ (SAF – Students Against Fees) platformu olarak protestolarını çeşitli yollarla sürdüren öğrenciler, protesto yürüyüşleriyle, bilgilendirme etkinlikleriyle bir yandan bu uygulama kapsamında olmayan diğer öğrencilerin, diğer yandan da Eyalet Meclisi’ndeki milletvekillerinin dikkatini çekmeye, desteklerini almaya çalışıyorlar. Muhalefetteki SPD’nin ve artık bu eyalet meclisinde temsil edilmeyen Sol Parti’nin (Die Linke) desteğini alan öğrenciler, Hıristiyan demokratlarla birlikte eyalet hükümetinde yer alan Yeşiller partisine de çağrıda bulunup, bu konudaki yasa değişikliği hazırlıklarına karşı çıkmalarını talep ediyorlar.
Bir süre önce internet ortamında “Eğitim bir meta değil, temel bir haktır!“ başlığı altında başlatılan imza kampanyası da devam ediyor. Öğrenciler bu arada gerekli sayıda imza toplayarak Üniversite Öğrenci Kongresi’ni olağanüstü toplantıya götürmeyi, tüm öğrencileri temsil eden bu kurumun da desteğini almayı hedefliyorlar. Üniversitedeki SPD’li Öğrenciler Grubu da “mali koşullardan bağımsız olarak herkese açık özgür ve eşitlikçi bir yüksek öğrenim“ talebini içeren bir toplu dilekçeyle rektörlüğün planlarına karşı çıkıyor. Aachen’de SPD örgütlenmesinin önde gelen isimlerinden ve önümüzdeki eylül ayında gerçekleştirilecek yerel seçimlere partisinin büyükşehir belediye başkanı olan Michael Servos da geçen nisanda öğrencilerin gerçekleştirdiği protesto yürüyüşüne bizzat katılarak destek vermiş ve paralı öğrenim hazırlıklarını “ırkçılık“ ve “aptallık“ olarak değerlendirmişti. Yine aynı eyleme katılan Sol Parti Federal Milletvekili Fabian Fahl da bu konudaki hazırlıkları ağır bir biçimde eleştirmişti.
Protestolar sırasında dile getirilen bir diğer husus da şimdilik sadece RWTH Aachen’ı kapsayan “paralı öğrenim“ uygulamasının ileride eyaletteki diğer üniversiteler için bir ön hazırlık olduğu ya da bunun diğer üniversite yönetimlerini de benzer taleplerde bulunmaya teşvik edeceği yolunda.
Almanya’da üniversite parasız mı?
Alman devlet üniversiteleri eğitim düzeyindeki üstün kalitenin yanısıra, “parasız“ oldukları için Türkiye gibi birçok ülkeden öğrenciler tarafından öncelikle tercih ediliyor. Almanya’daki yüksek öğrenim büyük ölçüde eyalet hükümetlerinin sorumluluğu altında. Üniversiteler ve yüksek okullar bulundukları eyaletlerin yüksek öğrenimle ilgili yasalarına bağlılar. Üniversite yönetimleri özerk ancak öğrenim harçları gibi konularla ilgili yasa ve yönetmelikler eyalet hükümetlerinin sorumluluğu altında. Devlete ait tüm üniversite ve yüksek okullarda eğitim parasız. Yerli, yabancı tüm öğrenciler her sömestir sadece 150-300 euro civarında dönem katkı payı (Semesterbeitrag) ödüyorlar. Öğrenciler böylece ücretsiz toplu taşıma, üniversite kantinlerinde indirimli yemek, ücretsiz internet gibi çeşitli hizmetlerden yararlanıyorlar.
Bu sistemin iki istisnası var: Baden Württemberg eyaletindeki devlet üniversitelerinde 2017 yılından bu yana, Bavyera eyaletindeki Münih Teknik Üniversitesi‘nde de geçen dönemden itibaren AB dışı ülkelerden gelen öğrencilerden öğrenim harcı alınıyor. Şimdi Aachen da bunlara katılmaya hazırlanıyor. (Baden Württemberg’deki öğrenim harcı Münih ve Aachen’a göre biraz daha düşük – 1500 euro).
Almanya’da devlet üniversitelerinin diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi tüm öğrenciler için paralı hale getirilmesi de zaman zaman gündeme geliyor. Bu öneriler her defasında “eğitimde fırsat eşitliği“nin ağır biçimde ihlali olarak eleştirilerek, sert tepkilerle karşılaşıyor. Artık bir gelenek haline gelmiş “parasız yüksek öğrenim“i savunanlar halen çoğunlukta. Örneğin 17 yıl önce Hessen‘de hükümete gelen CDU (Hıristiyan Demokrat Birlik) eyaletteki üniversiteleri paralı hale getiren bir yasa çıkarmayı başardı. Ancak başta öğrenciler olmak üzere, muhalefet partilerinden sendikalara geniş bir kesimin yoğun tepkileriyle karşılaştı. Bir sonraki seçimlerde eyalet meclisindeki mutlak çoğunluğu kaybeden CDU paralı öğrenimden vazgeçmek zorunda kalmıştı.
Rektör: Tepkiler duygusal
Öğrencilerinin üçte biri yabancılardan oluşan RWTH Aachen’ın Rektörü Prof. Dr. Ulrich Rudiger, konuyla ilgili olarak basına yaptığı açıklamalarında öğrencilerin yeni uygulamaya karşı “duygusal“ tepki gösterdiğini ve konuyla ilgili tartışmayı “aşırı sert bir dille“ sürdürdüğünden yakınıyor, “ırkçılık“ suçlamalarının kabul edilemez olduğunu belirtiyor. AB dışından gelen yabancı öğrencilerin öğrenim süresinin normalden daha uzun sürdüğünü, öğrenimi tamamlamadan ayrılanların ve öğrenim döneminde psikolojik desteğe ihtiyaç duyanların sayısının çok fazla olduğuna işaret eden Prof. Rudiger, bu öğrencilerin daha başarılı olabilmeleri birtakım iyileştirmelere gitmek istediklerini, bunun için de öğrenim harcı almaya karar verdiklerini belirtiyor. Rektörün sözünü ettiği iyileştirme önlemlerinin başında yeni öğrenci yurtları, yabancı öğrenciler için danışma, psikolojik yardım hizmetleri yer alıyor. Son on yılda üniversitede öğrenim gören yabancı öğrenci sayısının ikiye katlandığını vurgulayan Rektör, sözkonusu iyileştirmeler için paraya ihtiyaçları olduğunu kaydediyor. (RWTH Aachen’daki yabancı öğrencilerin oranı yüzde 34. Bu oran Almanya’daki tüm üniversiteler için yüzde 12.5, Kuzey Ren Vestfalya eyaletinde ise yüzde 10.5).
1870 yılında Prusya Krallığı tarafından kurulan ve 10 yıl sonra teknik üniversiteye dönüştürelen RWTH Aachen, Almanya’nın en büyük teknik üniversitesi. Başta makine, metalurji, elektrik, bilgisayar mühendisliği, doğa bilimleri (kimya, fizik ve biyoloji) dallarında dünya çapındaki üniversiteler arasında yer alan RWTH Aachen’nın teknik bölümlerin dışında felsefe, işletme ve tıp bölümleri de var. Almanya’nın en büyük şirketlerinin yöneticilerinin katıldığı en iyi üniversite oylamalarında sürekli ilk sıralarda yer alıyor. Başta makine mühendisliği olmak üzere çeşitli fakülteleri de dünya üniversiteleri sıralamalarında önemli bir yerde. (QS World University Rankings, 2015’te RWTH Aachen’ı makine mühendisliği alanında dünyada 12. sıraya yerleştirdi.)
Harçlara Karşı Öğrenciler
Yabancı öğrenciler için “paralı öğrenim“ hazırlıklarının RWTH Aachen gibi uluslararası bir yüksek öğrenim merkezi olmakla övünen bir üniversiteye yakışmadığını belirten öğrenciler bunun eğitimde eşitlik ve sosyal adalet ilkelerine aykırı olduğunu belirtiyorlar.
“Harçlara Karşı Öğrenciler“ (SAF – Students Against Fees) platformunun bu konuyla ilgili açıklamalarında yer alan eleştiri ve uyarılardan bir bölümü şöyle:
Eğitimin ekonomik olanaklarına ya da kökenlerine bakılmaksızın herkes için erişilebilir bir hak olması gerektiğini savunan öğrenciler, rektörlük tarafından önerilen eğitim harçlarının yetenekli, ancak maddi olanakları sınırlı olan öğrencilere eşit fırsat kapısını kapattığını, bu öğrencileri sistem dışına iteceğini savunuyorlar.
Bu durumdan AB dışı ülkelerden gelen öğrenci sayısınında büyük bir düşüşe neden olacağı uyarısında bulunan öğrenciler, bunun hem üniversite, hem de teknik alanlarda büyük işgücü açığı olan Almanya’nın aleyhine olacağını hatırlatıyorlar.
“Paralı öğrenim“ uygulamasının Almanya’daki göçmen karşıtı siyasi gelişmelerle de bağlantılı olduğunu savunan öğrenciler, “Bu kararın, AfD gibi aşırı sağcı grupların dayattığı dışlayıcı söylemlerle örtüştüğü görülüyor. Bu harçları destekleyenlerin genellikle muhafazakâr ve göç karşıtı görüşleri paylaştıkları tesadüf değil“ diyorlar.
Yabancı öğrencilerin öğreniminin daha uzun sürmesinin, diğerlerine göre daha sık bunalıma girmelerinin, üniversiteyi bitirmeden ayrılanların sayısının çok olmasının esas olarak entegrasyon sürecinde karşılaştıkları sorunlardan kaynaklandığı belirten öğrenciler, öğrenim harçlarının artırılmasıyla bunlara karşı çözüm bulunamayacağını savunuyorlar. (gk