Kazım DOĞAN / FRANKFURT
Almanya’nın doğusundaki Sachsen, Thüringen ve Brandenburg eyaletlerinde eylül ayında yapılan seçimlerin ardından aylar geçerken koalisyon görüşmeleri sonuçlanabilmiş değil. Her üç eyalette de büyük oy patlaması yapan aşırı sağcı AfD’siz koalisyon görüşmeleri devam ediyor.
BRANDENBURG’DA BİR İLK Mİ?
Brandenburg’da 22 Eylül’de yapılan ve AfD’nin yüzde 29,23 oy oranına ulaştığı seçimde eyaleti 1990’dan bu yana yöneten SPD oylarını yüzde 4,70 oranında artırmıştı. Ancak SPD’nin yeni koalisyon için eyaletteki hükümet ortağı Die Linke’nin (Sol Parti) bölünmesiyle kurulan Sarah Wagenknecht İttifakı burada önemli bir sıçrama yapmış ve dördüncü olmuştu.
Brandenbug’ta Dietmar Woidke liderliğindeki SPD ile Sahra Wagenknecht İttifakı’nın (BSW) koalisyon görüşmelerine başlayacağı açıklandı. “Kırmızı-mor” bir koalisyon hükümeti girişimi ülkede bir ilk anlamına da geliyor. BSW bu yılın ilk aylarında kurulurken SPD, iki Almanya’nın birleştiği 1990’dan bu yana Brandenburg’da eyalet hükümeti başkanlığını elinde bulunduruyor.
AFD, THURINGEN’DE DE SAF DIŞI BIRAKILIR MI?
Thüringen’de 1 Eylül’deki eyalet seçiminde AfD yüzde 32,8, CDU yüzde 23,6, BSW yüzde 15,8, Die Linke yüzde 13,1 ve SPD yüzde 6,1 oy oranına ulaşmıştı. Yeşiller yüzde 3.2 ve FDP yüzde 1.1 ile parlamento dışında kalmıştı. Seçim sonrasında partiler, eyalette birinci parti konumuna gelen aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) ile ortaklık kurmayacaklarını açıklamıştı.
Thüringen Anayasasının 75. Maddesine göre, Eyalet Başbakanı Bodo Ramelow (Sol Parti) yeni bir hükümet kurulana kadar hükümeti yönetmeye devam etmekle yükümlü. Mevcut bakanlarından da o zamana kadar görevde kalmalarını talep edebiliyor.
Basın Thüringen’de koalisyon görüşmelerine başlayan CDU, SPD ve BSW’nin nihayet tüm anlaşmazlık noktalarını çözdüklerini ve barış politikası konusunda ortak bir pozisyon üzerinde anlaştıklarını yazdı. Bu olası bir koalisyon anlaşmasının önünün açıldığı anlamına geliyor.
ERFURT UZLAŞISI’NA İTİRAZ VAR
Ancak BSW’nin eyalet yürütme kurulu, adı geçen “Erfurt uzlaşması”na hala onay vermedi. Parti lideri Sahra Wagenknecht de Der Spiegel’e verdiği röportajda bu anlaşmayı sert bir dille eleştirdi. Wagenknecht, CDU, SPD ve BSW’nin gerçekleştirdiği uzlaşma ile ilgili Thüringenlilerin sevincini paylaşmadığını belirterek, “CDU, SPD ve BSW müzakerecilerinin Thüringen’de üzerinde uzlaştığı metin, ne yazık ki Brandenburg’da savaş ve barış gibi önemli bir konuda varılan uzlaşmanın çok gerisinde kalıyor” dedi.
Anlaşmazlığın merkezinde CDU, BSW ve SPD tarafından Pazartesi günü Erfurt’ta sunulan iki sayfalık belge yer alıyor. Bu belge Thüringen’de olası bir koalisyon anlaşmasına giriş niteliği taşıyor. Belgede Ukrayna’daki savaş ve ABD’nin Almanya’ya orta menzilli füzeler yerleştirmesine ilişkin bölümler de yer alıyor. Wagenknecht koalisyon görüşmelerine başlamadan önce böyle bir anlaşma talep etmişti. Ancak parti lideri sunumdan birkaç saat sonra bir “hatadan” söz etti.
Brandenburg’da BSW’nin sadece SPD ile müzakere etmek zorunda kaldığı benzer bir anlaşmanın aksine, Thüringen’deki partiler sadece Ukrayna’ya silah sevkiyatı konusunda farklı pozisyonlara sahip olmakla kalmadı. Potansiyel koalisyon ortakları Almanya’daki ABD füzelerini eleştirmedi bile, bunun yerine birçok vatandaşın eleştirel bir bakış açısına sahip olduğu söylendi. Wagenknecht ve diğer BSW yetkilileri seçim kampanyasında verilen önemli sözlerin tutulmadığını ileri sürerek Thüringenlileri eleştiri yağmuruna tutmaya başladı. BSW Federal Yönetimi, Thüringen yönetiminden uzlaşıyı yeni görüşmelerle düzeltmesini talep etti.
BSW’deki iç çekişme, eyalette AfD dışında bir hükümet oluşmasının önüne geçebilir. BSW eyalet lideri Katja Wolf, federal yönetimden gelen eleştirilerin ardından Thüringen’de yapılacak koalisyon görüşmeleri öncesinde tabandan büyük bir destek almayı umuyor. Wolf, Erfurt’ta BSW’nin CDU ve SPD ile üzerinde anlaşmaya vardığı uzlaşı belgesinin de görüşüleceği üye toplantısı öncesinde yaptığı açıklamada, “Koalisyon görüşmelerine başlama yetkim var ve bunu yapacağım. Partinin barış formülasyonlarının daha somut hale getirilmesini beklediğine dair çok net bir resim elde edersek de bunu elbette koalisyon müzakerelerine taşıyacağız” ifadelerine yer verdi.
PARLAMENTO BAŞKANI AFD DIŞINDAN
Thüringen Parlamentosu’nda aşırı sağla mücadele ilk günden itibaren başlayacak. Thüringen Eyalet Parlamentosu’nun iç tüzüğüne göre, sadece yeni eyalet parlamentosundaki en güçlü parlamento grubu eyalet parlamentosu başkanlığı için aday gösterebilir. Başkan, lehte oyların aleyhte oylardan daha fazla olması halinde seçilir. Çoğunluk sağlanamazsa seçim tekrarlanır.
Ancak ikinci turda da çoğunluk sağlanamazsa, parlamento yönetimine göre en güçlü parlamento grubunun yanı sıra diğer parlamento grupları da aday gösterebilir. Eğer birden fazla aday varsa, en çok oyu alan aday kazanır. Bu durum AfD dışındaki partilerin bir aday üzerinde anlaşmasını zorunlu kılıyor.
SAKSONYA’DA CDU, BSW’YE MUHTAÇ
1 Eylül’de seçime gidilen Sachsen eyaletinde de CDU, SPD ve BSW arasındaki koalisyon görüşmesi mevcut. Yedi partinin parlamentoya girdiği eyalette CDU %31,9, AfD %30,6, BSW %11,8, SPD %7,3, Yeşiller %5,1, Die Linke %4,5 oy almıştı. Doğrudan milletvekili kazanımı ile Hür Seçmenler de 1 vekille mecliste temsil ediliyor.
Saksonya’daki seçimlerin ardından hükümet kurmak, eyalet parlamentosundaki çoğunluk durumu nedeniyle zor. Başbakan Michael Kretschmer’in CDU’su seçimi AfD’nin önünde az farkla kazanmıştı. Hıristiyan Demokratlar istikrarlı bir çoğunlukla hükümete devam edebilmek için BSW’ye muhtaç durumda.
CDU, BSW ve SPD arasında olası bir hükümet kurulmasına ilişkin görüşmeler bir haftadır devam ediyor. Resmi koalisyon müzakerelerinin başlayabilmesi için partilerin eyalet yürütme kurullarının sonuçlara onay vermeleri gerekecek.
BSW, AfD’nin koronavirüs araştırma komisyonu kurulması önergesine destek verdiği için SPD Saksonya’daki koalisyon görüşmelerini terk etmişti. Saksonya SPD liderleri Kathrin Michel ve Henning Homann daha sonra “AfD ve BSW’nin safları sıklaştırmasından” ve bunun “devam eden koalisyon görüşmeler için ağır bir yük” olduğundan söz ettiler.
Pazartesi günü CDU, BSW ve SPD liderleri aralarındaki sorunları netleştirmek ve gidermek için bir araya geldi. Ardından “yanlış anlamalar”ın giderildiği görüşmelere yeniden başlandığı ifade edildi. Açıklamaya göre koalisyon görüşmelerindeki çalışma grupları 7 Kasım’a kadar sonuçlarını partilere sunacak.
Her üç eyalette de, AfD’siz koalisyon görüşmeleri sıkı pazarlıklar, tartışmalar ve krizlerle devam ediyor. Bu eyaletlerdeki koalisyon görüşmeleri ve seçimden çıkan sonuçların federal düzeyde de semptomları oluşuyor.
Almanya’da bu pazar seçim olsa
Diğer yandan Almanya’da yakın zamanda yapılan federal meclis seçim anketine göre muhafazakar CDU/CSU en fazla oya sahipken “trafik ışığı” federal hükümetindeki partiler birlikte sadece yüzde 30’a ulaşabiliyor.
Anketlere göre Hıristiyan Demokrat CDU/CSU’ya seçmenlerin desteği artıyor. Insa adlı kamuoyu araştırma enstitüsü tarafından “Bild am Sonntag” gazetesi için yapılan „Pazar günü“ seçim anketinde CDU/CSU adlı birlik partilerine destek, bir önceki araştırmaya göre yüzde iki artışla yüzde 32’ye ulaştı.
Ankete göre aşırı sağcı AfD ise bir puan oy kaybına rağmen yüzde 18 ile en güçlü ikinci parti konumunu sürdürüyor. Başbakan Scholz’un partisi SPD yüzde 16’ya yükselirken oy oranı yüzde bir düşen Yeşiller yüzde onda, liberal FDP de yüzde dörtte kaldı.
Buna göre „trafik ışığı koalisyonu“ yüzde otuzun altında kalırken federal hükümet, toplam oyları yüzde 48’i bulan CDU/CSU ve SPD ortaklığıyla kurulabiliyor.
BSW’DÜŞÜŞ, SOL PARTİ’DE ARTIŞ VAR
Ankete göre Sol Parti’den (‘Die Linke) ayrılan Sahra Wagenknecht İttifakı yüzde bir oy kaybederek yüzde sekize iniyor. INSA Başkanı Herman Binkert “Bild am Sonntag ‘a yaptığı açıklamada, Sahra Wagenknecht ittifakının mevcut tartışmaların bir sonucu olarak bir puan kaybettiğine inandığı belirterek: ’Yüzde sekizi bulabilen BSW, ülke çapında yapılan bir ankette bir önceki en yüksek seviyeye kıyasla her beş seçmenden birini kaybetti. İç çekişmeler de BSW’ye zarar veriyor.“ ifadelerini kullandı.
Sol Parti (Die Linke) ise puan artışla yüzde dörde ulaşsa da hala seçim barajının altında kalmış görünüyor.