İnsan hakları ve hukuk örgütleri, (İnsan Hakları Derneği, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği) Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ne (IKBY) bağlı Zap, Avaşîn ve Metina bölgelerindeki operasyonlarda kimyasal silah kullandığı iddialarına karşı basın açıklaması yaptı.
İnsan Hakları Derneği Genel Merkezi’nde yapılan açıklamada Cenevre Sözleşmesi’nde savaşlarda kimyasal silah kullanımının yasaklandığı ve Türk Ceza Kanunu’nda da nitelikli suç olarak değerlendirildiği hatırlatılarak, “Kimyasal silah kullanımıyla ilgili iddiaların ciddiliği dikkate alınmalı ve Türkiye iç hukuku uyarınca yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturulmalıdır” denildi.
“İddialar dikkate alınmalı”
Kimyasal silahların kullanılması sorununun dünyada en çok üzerinde tartışılan konuların başında geldiği ifade edilerek şunlar söylendi:
Uluslararası insancıl hukukun gerek devletlerin kendi arasında gerekse de diğer silahlı gruplarla çatışması halinde uygulanacağına dahil Yugoslavya Eski Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararlar doktrindeki görüşlerle ilerlemiştir. Bu konuda 1949 tarihli Cenevre Sözleşmelerinin ortak hükümleri ve 1977 tarihli iki adet protokol olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla her türlü savaş ve silahlı çatışma halinde Cenevre sözleşmelerine ve eki protokollerine uygun hareket edilmesi gerektiği açıktır. Kimyasal silahların kullanılmasının yasaklanması ilk olarak 17 Haziran 1925 tarihli, “Boğucu, zehirli ve diğer gazlarla bakteriyolojik metodların savaşta kullanılmasının yasaklanmasına ilişkin protokol” Cenevre protokolü olarak bilinmektedir. Türkiye bu protokole kabul edildiği tarihten beri taraftır. Cenevre protokolüne rağmen savaşlarda ve silahlı çatışmalarda kimyasal silahların kullanılması engellenememiştir. Bu konu uzun tartışmalardan sonra BM nezdinde 1993 yılında bir sözleşmeye kavuşmuştur. Kimyasal silahların geliştirilmesi, üretimi, stoklanması ve kullanımının yasaklanması sözleşmesi olarak adlandırılan bu sözleşmeyi Türkiye 29 Nisan 1997 tarihinde yürürlüğe koymuştur. Türkiye bununla da yetinmemiş 14.12.2006 tarihli ve 5564 sayılı aynı isimle adlandırılan bir özel kanun kabul etmiştir. Bunun dışında Türk Ceza Kanununda kimyasal madde silah olarak tanımlanmış ve bu silahla işlenen suçlar nitelikli suç olarak değerlendirilmiştir. Kimyasal silah kullanımıyla ilgili iddiaların ciddiliği dikkate alınmalı ve Türkiye iç hukuku uyarınca yetkili Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturulmalıdır. Ayrıca uluslararası yükümlülük üstlenen bir ülke olan Türkiye kendi iç denetim mekanizmalarını da harekete geçirmelidir.
“Siyasi denetim mekanizmaları üzerine düşen görevi yapmalı”
İddialara dair görüşünü açıklayan Türk Tabipleri Birliği Merkez Konsey Başkanı Şebnem Korur Fincancı hakkında suç duyurusunda bulunulması ve siyasi iktidar sözcüleri tarafından hedef gösterilmesinin kabul edilemez olduğu belirtilen açıklamada şöyle devam edildi:
Türkiye sınırları dışında gerçekleştiği iddia edilen ve insanlığa karşı suç kapsamında ele alınan kimyasal silah kullanımı ciddi bir konudur ve ciddiyetle ele alınmalıdır. Olay yeri incelemesi, otopsi ve diğer delil toplama yöntemleri(BM Minnesota Otopsi Protokolü) kullanılmadan, zan altında bırakılan bir bakanlığın, “Böyle bir şey yok, bu bir yalandır” açıklaması mutlak doğru olarak ele alınmamalıdır. Aksi takdirde uluslararası sözleşme ve 5564 sayılı kanunun bir önemi kalmayacaktır. Dolayısıyla bu tip durumlarda yargı organları ile idari ve siyasi denetim mekanizmalarının üzerinde düşen görevi yapmaları gerekmektedir. Gerçek ancak böyle ortaya çıkabilir. Mağdur ailelerinin kurumlarımıza yaptıkları başvuru üzerine ilgili mevzuat çerçevesinde gerekli idari ve yargısal başvuru yollarına gidilecektir.
Sendika.Org